1. Zasady rozmieszczenia gaśnic oraz grupy pożarów Zgodnie z § 31. właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu, o którym mowa w art. 5 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej, uzgadnia z właściwym miejscowo komendantem powiatowym (miejskim) Państwowej Straży Pożarnej sposób połączenia urządzeń sygnalizacyjno-alarmowych systemu sygnalizacji pożarowej z obiektem komendy Państwowej Straży Pożarnej lub obiektem wskazanym przez tego komendanta. Każdy obiekt musi być wyposażony w gaśnice, które spełniają wymagania Polskich Norm dotyczących tych gaśnic zaś rodzaj gaśnic powinien być dostosowany i dobrany do gaszenia tych grup pożaru, który może wystąpić w danym obiekcie. Znaczenie symboli będących na każdej gaśnicy jest nieprzypadkowe i znajduje się poniżej. A — materiały stałe, zwykle pochodzenia organicznego, których normalne spalanie zachodzi z tworzeniem żarzących się węgli; B — ciecze i materiały stałe topiące się; C — gazy; D — metale; F — tłuszcze i olejewykorzystywane w urządzeniach kuchennych. Według obowiązujących przepisów jedna jednostka masy środka gaśniczego 2 kg (lub 3 dm3) zawartego w gaśnicach przypada, z wyjątkiem przypadków określonych w przepisach szczególnych: Dodatkowowo wyposażenie w gaśnice magazynów, w których są składowane butle z gazem płynnym, oraz stacji paliw płynnych określa rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie. Miejsce omłotów, niezależnie od wymaganych gaśnic, musi być wyposażone w pojemnik z wodą o objętości co najmniej 200 dm3, przygotowany do wykorzystania w celach gaśniczych z użyciem wiadra lub w inny równorzędny sposób. Rozporządzenie określa także, prawidłowe rozmieszczenie gaśnić w obiektach a zgodnie z § 33. 1 gaśnice muszą być rozmieszczone następująco: Dodatkowym warunkiem , który należy spełnić podczas rozmieszczania gaśic jest: Przeglądy techniczne i czynności konserwacyjne powinny być przeprowadzane w okresach ustalonych przez producenta, nie rzadziej jednak niż raz w roku. 2. Co to jest system sygnalizacji pożaru? Systemy przeciwpożarowe – SSP Wyposażenie obiektu budowlanego w system sygnalizacji pożarowej (SSP) wynikać może z obowiązujących przepisów a także z zaleceń firm ubezpieczeniowych oferujących niższe składki ubezpieczeniowe po zainstalowaniu systemu . Obiekty, w których obowiązkowe jest stosowanie systemu wymienione zostały w § 24 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. 2006 nr 80 poz. 563). Elementy systemu Najważniejszym elementem systemu sygnalizacji pożaru jest centrala sygnalizacji pożaru (CSP). Producenci systemów posiadają w swoim asortymencie centrale o różnych rozmiarach i możliwościach konfiguracji. Przy wyborze centrali pożarowej warto rozważyć możliwość rozbudowy sytemu w przyszłości. Każda centrala adresowalna posiada moduły lub pakiety liniowe/pętlowe pozwalające na podłączenie pętlowych linii dozorowych. Na jednej „pętli” umieszcza się elementy detekcji takie jak automatyczne czujki pożarowe, ręczne ostrzegacze pożarowe, moduły o różnej liczbie wejść i wyjść pozwalające na sterowanie i kontrolę urządzenia ppoż, czy sygnalizatory adresowalne. Czujki pożarowe ze względu na wykrywane zjawisko można podzielić na: Czujki mogą posiadać nawet kilka sensorów wykrywających różne oznaki pożaru. Określa się je mianem czujek wielosensorowych. Dodatkowo czujki punktowe instalowane są w gniazdach, co umożliwia ich łatwe wyjęcie w celu naprawy lub wymiany. Elementami wpływającymi na niezawodność systemu są izolatory zwarć. Umożliwiają one odłączenie uszkodzonej części linii lub pętli dozorowej poprzez przerywanie obwodu. W przypadku systemów adresowalnych większość elementów liniowych posiada wbudowany izolator zwarć. W przypadku zwarcia w systemach pętlowych nie następuje przerwa w linii dozorowej ponieważ układ jest zasilany z dwóch końców przewodu. Dopiero dwukrotne przerwanie obwodu eliminuje określoną część linii z działania. Według przepisów centrala powinna być zasilana z przed głównego wyłącznika prądu. Dodatkowo w centrali instaluje się akumulatory pozwalające na pracę systemu w przypadku braku podstawowego źródła zasilania. W skład systemu przeciwpożarowego wchodzą także urządzenia wykonawcze. Sterowane są za pomocą modułów z przekaźnikami i kontrolowane przez centralę pożarową. Posiadają zestyki umożliwiające podłączenie zasilania zewnętrznego i sterowania urządzeniami takimi jak klapy dymowe, sygnalizatory, zawory, instalacje gaśnicze. Urządzenia przeciwpożarowe mogą być nadzorowane, czyli możliwa jest kontrola ciągłości linii i zgłaszanie przez system uszkodzeń. Do podłączenia i zasilania wszystkich elementów instalacji wykorzystywane są linie dozorowe, linie sygnałowe czy linie kontrolne. Od ich jakości zależy prawidłowe funkcjonowanie systemu. W tym celu wykorzystuje się kable unieplanione bądź niepalne. Podczas projektowania systemu należy wziąć pod uwagę takie podstawowe parametry linii lub pętli dozorowej jak: dopuszczalna długość; dopuszczalna minimalna rezystancja , dopuszczalna liczba czujek na linii. Zasada działania systemu Niezależnie od producenta systemu, zasada działania jest taka sama. W Polsce poniekąd wymuszona przez szereg przepisów i norm jakie muszą spełniać wszystkie elementy składowe instalacji. Głównym zadaniem SAP jest jak najszybsze wykrycie zjawiska pożarowego (dymu, ognia, temperatury, innych produktów spalania) poprzez czujki automatyczne lub ręczne ostrzegacze pożarowe. Sygnał z czujki lub przycisku ROP przekazywany jest do centrali systemu pożarowego. Centrala, po otrzymaniu sygnału, ma za zadanie wdrożenie procedur scenariusza pożarowego tzn. uruchomienie elementów systemu, odpowiedzialnych za rozgłaszanie alarmu czy sterowania innych systemów przeciwpożarowych takich jak: systemy oddymiania, klapy pożarowe, stałe urządzenia gaśnicze, bramy i drzwi ppoż. i wiele innych. Poprzez urządzenia transmisji alarmu sygnał może być przekazywany do najbliższej jednostki Państwowej Straży Pożarnej. Obecnie najczęściej stosuje się system adresowalny, pozwalający na precyzyjne wskazanie miejsca powstania pożaru. Nie jest to możliwe w przypadku systemów konwencjonalnych gdzie adresem była jedna linia, na której mogło znajdować się maksymalnie 32 elementy detekcji. Projektowanie Nie zostały wydane przepisy regulujące projektowanie systemu sygnalizacji pożarowej. Podczas projektowania wykorzystana może być specyfikacja techniczna PKN-CEN/TS 54-14 “Wytyczne planowania, projektowania, instalowania, odbioru, eksploatacji i konserwacji” oraz wytyczne Centrum Naukowo – Badawczego Ochrony Przeciwpożarowej oraz Instytutu Techniki Budowlanej. Wytyczne PKN ujednolicają zasady projektowania, montażu i konserwacji z obowiązującymi w państwach Unii Europejskiej. Podczas projektowania systemu ważnym parametrem, pozwalającym na wybór odpowiedniej czujki, jest przydatność czujki do wykrywania konkretnego typu pożaru. W tym celu czujki sprawdzane są podczas pożarów testowych oznaczanych TF1 – TF8. Każdy z pożarów charakteryzuje się innymi cechami dotyczącymi rodzaju spalanego materiału, wzrostu temperatury, wydzielania dymu, prędkości wznoszenia, widzialności dymu, wydzielania tlenku węgla CO. Przydatność czujki do wykrywania pożaru opisywana jest odpowiednią klasą A, B, C, N, czyli od najbardziej przydatnej do najmniej przydatnej. Projektując systemy przeciwpożarowe możliwe jest zastosowanie wybranego zakresu ochrony. Ochrona całkowita – instalacja obejmuje cały budynek z wyjątkiem pomieszczeń, gdzie nie wymaga się jej stosowania. Do takich miejsc zalicza się łazienki, szyby instalacyjne o przekroju mniejszym niż 2 m2, rampy dostawcze bez zadaszenia, chłodnie artykułów spożywczych bez wentylacji o kubaturze mniejszej niż 20 m3, puste przestrzenie budowlane przy spełnieniu odpowiednich warunków. Ochrona strefowa – obejmuje tylko wybrane strefy w budynku ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia pożaru np. pomieszczenia zagrożone wybuchem, magazyny. Granice ochrony strefowej powinny pokrywać się z granicami stref pożarowych. Ochrona dróg ewakuacyjnych – celem tego zakresu ochrony jest szybkie zaalarmowanie osób o wystąpieniu pożaru, tak aby w sposób bezpieczny mogli opuścić zagrożony obszar. Ochrona lokalna – realizowana do dodatkowego zabezpieczenia miejsca o szczególnym zagrożeniu pożarowym np. w wyniku prowadzonego procesu technologicznego. Budynek dla którego projektowany jest system przeciwpożarowy powinien zostać podzielony na strefy dozorowe. Najczęściej stosowany jest podział przypisujący oddzielne strefy dozorowe dla każdego z pomieszczeń w obiekcie. Najczęstsze błędy w projektowanych instalacjach Nierzetelnie zaprojektowana instalacja może przysporzyć wielu problemów w późniejszym użytkowaniu, a dodatkowo narazić użytkownika systemu na koszty, jakie mogą być generowane w skutek interwencji jednostek ochrony przeciwpożarowej w przypadku alarmów fałszywych. 3. W jakich sytuacjach należy wykonać i aktualizować instrukcję bezpieczeństwa pożarowego? NSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO – WYMAGANIA Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego jest dokumentem, którego celem jest ustalenie wymagań ochrony przeciwpożarowej w zakresie organizacyjnym, technicznym i porządkowym, jakie należy uwzględnić podczas eksploatacji konkretnego budynku. Wymagania prawne dotyczące opracowania zawarte są w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. nr 109 poz. 719). Do zapoznania się z treścią powyższego dokumentu i przestrzegania zawartych w nim ustaleń zobowiązani są wszyscy pracownicy; bez względu na zajmowane stanowisko służbowe i rodzaj wykonywanej pracy. Kto może opracować instrukcję bezpieczeństwa pożarowego? Dla jakich obiektów wymaga się opracowania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego? Co powinna zawierać instrukcja bezpieczeństwa pożarowego? Jak często należy aktualizować instrukcję bezpieczeństwa pożarowego? Gdzie powinna być umieszczona instrukcja bezpieczeństwa pożarowego? 4. Rozwiązania zamienne Rozwiązania zamienne stosuje się, gdy spełnienie wymogów przepisów budowlanych lub przeciwpożarowych nie jest możliwe. W zakresie § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.j. Dz.U. z 2015r., poz. 1422 z późn. zm.): Wymagania opisane w art. 5 i 6 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. — Prawo budowlane (Dz.U. z 2018 r. poz. 1202 z późn. zm.) (artykuły 5 i 6 ustawy Prawo Budowlane dotyczą spełnienia wymagań podstawowych przez budynki), mogą być spełnione w sposób inny niż określony w rozporządzeniu, stosownie do wskazań ekspertyzy technicznej właściwej jednostki badawczo-rozwojowej albo rzeczoznawcy budowlanego oraz rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, uzgodnionych z Komendantem Wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej. W zakresie § 1 ust. 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. nr 109, poz. 719) dopuszcza się stosowanie rozwiązań zamiennych w stosunku do: zapewniających niepogorszenie warunków ochrony przeciwpożarowej obiektu. W tym przypadku konieczne jest sporządzenie przez rzeczoznawcę d.s. zabezpieczeń przeciwpożarowych ekspertyzy, która musi być uzgodniona przez Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej. W zakresie § 8 ust. 3 oraz § 13 ust. 4 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009 r., w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz.U. nr 124, poz. 1030), dopuszcza się stosowanie rozwiązań zamiennych w stosunku do: dróg pożarowych, źródeł przeciwpożarowego zaopatrzenia wodnego, zapewniających niepogorszenie warunków ochrony przeciwpożarowej. W tym przypadku konieczne jest sporządzenie wniosku przez właściciela budynku, obiektu budowlanego lub terenu, która musi być uzgodniona przez Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej.
Opracowywanie IBP należy do czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej, które zgodnie z ustawą z dn. 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. nr 81 poz. 351) powinny być realizowane przez osoby mające odpowiednie kwalifikacje. Są to osoby spełniające jedno z poniższych kryteriów:
IBP należy opracować dla obiektów budowlanych lub ich części stanowiących strefy pożarowe, pełniących funkcję użyteczności publicznej (np. szkoła, poczta), zamieszkania zbiorowego (np. hotel, schronisko), produkcyjnych, magazynowych oraz inwentarskich, gdy:
IBP powinna zawierać poszczególne elementy:
IBP powinna być poddawana okresowej aktualizacji, co najmniej raz na dwa lata, a także po zmianach sposobu użytkowania obiektu lub procesu technologicznego, które wpływają na zmianę warunków ochrony przeciwpożarowej.
IBP powinna być przechowywana w sposób zapewniający możliwość natychmiastowego wykorzystania na potrzeby prowadzenia działań ratowniczych. Dobrym rozwiązaniem jest umieszczenie instrukcji w specjalnej skrzynce znajdującej się np. przy głównym wejściu do budynku lub głównej bramie wjazdowej na teren gdzie znajduje się opisywany obiekt.
